Macaristan'da Yaşam - Budapeşte - Gezenti Adam - Gezmek Yaşamaktır | Gezi Tatil Seyahat Yaşam

Pazartesi, Eylül 19, 2016

Macaristan'da Yaşam - Budapeşte

Öncelikle bu yazımın çok geç kalınmış bir yazı olduğunu düşünüyorum. 1 sene kadar yaşamış olduğum Macaristan'da o kadar güzel tecrübeler ve anılar edindim ki saymakla bitmez. Hatta, yol arkadaşım olan eşimi, unutulmayacak bir takım arkadaşlıklarımı da orada edinmekle kalmayıp, Gezenti Adam fikrinin temellerini de Budapeşte'de atmıştım. Haliyle çok ama çok önemli bir ülke benim için. Zaten bu nedenle her zaman Macaristan'a 2. vatanım, Budapeşte'ye ise 2. memleketim diyorum.

Budapeşte Macaristan


Macaristan ve Budapeşte

Schengen sınırları içerisinde yer alan ve Avrupa Birliği üyesi Macaristan'ın başkenti olan Budapeşte, Macarların atardamarı, kalbi, her şeyi. Bunun açıklaması aslında oldukça basit; ülke topraklarının -Türkiye'ye kıyasla- oldukça küçük olması nedeniyle, çok fazla gelişmiş şehirleri yok. Bu nedenle de bunlar arasında özellikle Budapeşte inanılmaz derecede gelişmiş bir kapital olarak öne çıkıyor. Evet öğrenci nüfusunun yoğunlukta olduğu Debrecen, Nyireghaza, doğal güzelliği ile ön plana çıkan Szeged ve Balaton çevresinde bulunan bazı şehirleri de var elbet ama hiçbiri Budapeşte'de ki gibi bir büyüye sahip değil ya da en azından orada uzun süre yaşamış olan Gezenti Adam için öyle diyelim.

Yaklaşık olarak 10 Milyon nüfusa sahip olan Macaristan'ın, 3 milyonluk kısmını içerisinde barındıran Budapeşte'nin ismi ise Buda (Budin) ve Peşte şehirlerinin birleşiminden geliyor. 1526 Yılında Osmanlılar tarafından fethedilen bu iki şehir, 1686 yılında Osmanlı idaresinden çıkmıştır. 1873 yılında ise aralarından Tuna Nehri'nin geçmekte olduğu bu iki güzel şehir (Buda ve Peşte) birleşerek "Budapeşte" ismini almıştır. 


Dil: Macarca

Macaristan'ın resmi dili Macarca'dır. Böyle konuşmayı pek sevmem, insan isterse her şeyi başarır derim ama Macarca inanılmaz karışık ve öğrenilmesi zor bir dil. Latin alfabesi kullanıyorlar ama cümle yapısı ve kuruluşunda diğer dillerle bağlantı kurmak oldukça zor, haliyle tamamen yeni bir dil öğrenmiş oluyorsunuz. Bizler belki bir tık daha şanslıyız çünkü Macarca da aynı Türkçe gibi yazıldığı gibi okunuyor. Ayrıca bir çok Türkçe Macarca benzer kelimeler mevcut. Ortak sözcüklerimizden bazıları:


sünger bob türkçe macarca
Elma - Alma 
(Eski Türkçe'de bizde de Alma'dır)
Çok - Şok
Ben - En
Kim - Ki
Cep - Zseb
Var - Van




Bir de, bir cümle var ki, iki tarafta rahatlıkla anlayabiliyor:

Macarca:

"Zsebemben alma van"

Türkçe:

"Cebimde elma var"

Macar - Türk - Turan İlişkisi

Uzun yıllar Osmanlıların da bulunduğu bu Macar topraklarının, bir çok kaynağa göre, Tuna Nehri sayesinde, İstanbul üzerinden kolayca ulaşılabilmesi nedeniyle hızlıca Türkleştiği ve Türk kültürünün bu sayede yerleştiği düşünülmektedir. O kadar yerleşmiş ki hala, bizzat tanıştığım bir çok Macarın dedesi, baba tarafı, anne tarafı kısacası bir yerden Türklük ile bağlantısı çıkabiliyor. Çoğu da bunu inkar etmiyor, severek karşılıyor fakat bildiği halde saklayan, daha çok Macar-Avrupalı kimliği ile öne çıkmak isteyen bir güruhta mevcut elbet. 

Zamanında, Türkler ile Macarlar arasında öyle kuvvetli bağlar kurulmuş ki, ülkenin en çok oy alan 3. büyük partisi, Macarların köklerinin de Atilla'nın soyundan geldiğine inananların, Türk Turancıların partisi olan Jobbik. Bu parti, her ne kadar bazen aşırı sağa kaçan ifadeleriyle ön plana çıkıyor olsa da, Avrupa'nın göbeğinde, neredeyse kimsenin bilmediği, milyonların oyunu alan, AB yerine Türk Birliğini isteyen bir Turancı partidir. Ama gel gelelim, ülkemizin politikacılarının çıkarları gereği, bu denli büyük bir Turancı Parti'nin neredeyse Türkiye'de adı bile geçmiyor, bilinmiyor.

macaristan turan attila
Türkiye, 2014 Dünya Kupası elemelerinde Macaristan ile eşleşmişti. Macarların 3-1 kazandığı bu maçta, Macarlar tarafından asılmış bir pankart ise gözlerden kaçmamıştı: "Mindannyian Attilla Unokai Vagyunk"



Macarların Geçmişi ve Acıları

Konuyu biraz daha genişleterek günümüz Macarlarına ve yaşantılarına da değinelim. Öncelikle Macarlar Avrupa'nın en sakin milletlerinden biri. Bunun nedenlerinden bir tanesi olduğunu düşündüğüm, kendimce tespitim ise; bir türlü kazanamadıkları bağımsızlık. Bu insanlar bir türlü özgür yaşayamamışlar. Bunu asla aşağılamak ya da bir art niyetle söylemiyorum. Şansları bir türlü yaver gitmemiş bu milletin. Her zaman yanı başlarında bulunan üstün bir devletin himayesine girmek durumunda kalmışlar. Öncelikle yüz yıllarca Osmanlıların, sonrasında Avusturya'nın (Avusturya-Macaristan) ve son olarakta Sovyet-Komünizminin... Her seferinde inanılmaz acılar çekmişler, maddi manevi çok fazla şey kaybetmişler. Bunca acının ardından belki de bir yerden sonra toplum sakinleşmiş diyorum.


terror haza müzesi budapeşte macaristan
Bütün bu acıların ve tarihin bir araya toplandığı Terror Haza isminde harika bir canlı müze inşa etmişler. 

Budapeşte'ye giderseniz kesinlikle uğramanızı öneririm. 



Canlı müze dememin sebebi ise video, görseller ve bazı efektler ile hikayenin etkileyici bir şekilde anlatılmış olması. Etkilenmemek, durup düşünmemek elde değil.

Her ne kadar özellikle yaşlılar, hala bu kırgınlığın ezilmişliğin izlerini taşıyor olsa da, ister istemez tüm dünyada olduğu gibi jenerasyon yenilendikçe bu acılar zamanla unutuluyor. Ülkemizde, Atatürk'e verilen değerin öneminin yeni nesilde ne yazık ki iyice yitirilmeye başlaması gibi, Macar gençleri de geçmişlerini unutuyor. Bazen, ben bile onlardan, kendi tarihleri hakkında daha çok bilgi sahibi olduğumu düşünmeye başlıyorum. Bu tezimi, bir çok Macar arkadaşım ve eşim de destekliyor.


Genel: Eğitim - İş

Fakat işin eğitim ayağında yeni nesil oldukça iyi gözüküyor. Eğitimsiz insan sayısı çok az. Bir çok üniversite var. Özellikle Budapeşte ve Debrecen oldukça fazla öğrenci ve saygın üniversiteleri bünyesinde barındırıyor. Bunların yanı sıra, gözlemlediğim kadarıyla Macar devleti yazılım sektörünü oldukça desteklemiş. Buna bağlı olarak kaliteli bir eğitim sistemi de oluşturulmuş. Haliyle özellikle Budapeşte, orta ve doğu Avrupa'nın IT ve IT destek sektöründe ilk akla gelen şehirlerden biri olmuş. Aklınıza gelebilecek bir çok ünlü teknoloji-yazılım firması, ucuz ama kalifiye elemanlardan oluşan iş gücü nedeniyle müşteri destek hizmetlerini Budapeşte üzerinden yönetmeyi tercih ediyor. Ayrıca şehirde oldukça fazla start-up mevcut ve her geçen gün yenileri de ekleniyor.


Gece Hayatı

gece hayatı budapeşte macaristan
Macar gençleri ve Budapeşte demişken gece hayatına da değinmeden olmaz tabi. Macarlar gece hayatını ve eğlence işini biliyor ya da iyi öğrenmişler. Bu durumun nedenleri arasında da, Budapeşte'nin çok fazla turist çeken bir şehir olması, Avrupa'nın bir çok büyük şehrine kısa mesafede bulunması ve en önemlisi hala Macar Forinti kullanmaları ve ülke ekonomisi nedeniyle hayatın ucuz olması gösterilebilir. Ne kadar ucuz diye soruyorsanız genel yaşam giderleri Türkiye ile aşağı yukarı aynı denebilir. Fakat hemen sol komşusu olan Avusturya'ya göre 3 kat daha ucuz bir ülke.

Gece hayatı için önerebileceğim mekanlardan bazıları:


Szimpla Kert:


szimpla kert budapeşte macaristan
Yalnızca Macarlar'ın değil, Avrupa'nın en ünlü ve en iyi mekanlarından biri. 

Budapeşte'ye sadece burayı görmek için gelenler bile var. Oldukça turistik bir mekan ama yine de fiyatlar uçuk kaçık değil. 

Kısa süreli bir seyahatteyseniz fırsatını bulduğunuz ilk akşam bir içecek alıp tüm odalarını gezmenizi öneririm. Eğer Budapeşte ya da Macaristan'da uzun süreli ikamet ediyorsanız, expat ve yabancıların sürekli takıldığı bir mekan olduğu için de ara ara giderek kolaylıkla arkadaş edinebilirsiniz. Yalnız başınıza bile yalnızca içkinizi yudumlayarak ve etrafı izleyerek eğlenebilirsiniz.

Gündüz 12 saatlerinde açılan Szimpla Kert, en geç gece 1'e kadar hizmet veriyor.


Club Akvarium


akvarium budapeşte macaristan
Geçen sene hakkında bir şeyler yazdıklarıma buradan ulaşabileceğiniz, Budapeşte'nin en kaliteli Gece Kulübü. Çok büyük bir bahçesi, içerde farklı müzikler yapılan bir kaç salonu ve hemen yanında bir havuz var. 

Buranın etkinliklerini takip ederek oldukça güzel performansları canlı olarak yakalayabilirsiniz.
Fiyatlar açısından ise Budapeşte'nin en pahalı yeri denebilir ama alkolün ucuz olduğu Budapeşte de en pahalı dediğim yerde bile Türkiye fiyatlarına ancak çıkabiliyor, o yüzden korkmayın, eğlenmenize bakın.

Gündüz bahçesi (güzel havalarda) sürekli açık, geceleri ise etkinliğe göre sabahın ilk ışıklarına kadar açık olabiliyor.


Fogas Haz:


fogashaz budapeşte macaristanRuin Bar kültürünün bir diğer güzel örneği olan Fogas Haz'da Budapeşte'nin oldukça popüler mekanlarından. Büyük bir bahçesi ve bir de büyük kapalı alanı ile hizmet veriyor. 

İki tarafında da farklı tarzda müzik yapılan bu mekana da uğramanızı tavsiye ederim. Fiyatlar makul, insanlar güzel. Ayrıca hemen üst katında biraz daha underground müzik yapan başka bir mekanda var, kaçamaklar için alternatifiniz olabilir. :)

Fogas Haz, gündüzleri yalnızca bahçesi ile hizmet verirken (kışları üstünü kapatıyorlar, hizmet vermeye devam ediyor) geceleri ise hem bahçe hem de iç taraf olarak iki ayrı müzik tarzı ile sizlere hizmet veriyor. Sabah saat 4'e kadar açık oluyor.


Instant:


instant budapeşte macaristan
Türkiye'de benzeri olmayan 2 katlı, 3 sahneli, bir kaç bahçeli, ütopik bir mekan. Favorilerimden. Sabah saatlerine kadar açık kalıyor ve gençler arasında oldukça seviliyor.




Diğerleri:

Corvintetö: İyi bir etkinlik varsa kaçırmayın. Yazları terası bir harika.
Ötkert: Gidebileceğiniz popüler bir diğer mekan.
Ankert: Szimpla Kert tarzında çalışıyor, muhabbet için ideal.
Dobosz: Gece hayatı için başka bir alternatif.

*Budapeşte Gece Hayatı adına detaylı başka bir yazım olacak.



İçecek

Macarlar çok fazla içki tüketen bir millet. Yediden yetmişe bol bol içiyorlar, özellikle az sonra bahsedeceğim geleneksel içkileri, misafirlikte dahi genç yaşlı demeden ikram ediliyor ve severek içiliyor.

Öncelikle Bira konusunda pek başarılı oldukları söylenemez (Almanlar çitayı inanılmaz yükseltmişken) fakat yine de deneyeceğim derseniz "Dreher" ve "Borsodi" güzel. 

Şarap konusunda oldukça ünlüler. Küçük küçük bir çok kasaba yalnızca şarap üretimi ile kalkınıyor ve bazıları oldukça ünlü ve pahalı. Yalnızca İngiliz kraliyet ailesine özel şarap yapan bir üretici bile var.

Bunların yanında bir de yerel içkileri var ki daha anlatmadan suratım buruşmaya başladı. Suratımın buruşması sevmediğim anlamına gelmiyor, soğuk Budapeşte gecelerinde bununla ısınıyor insanlar.
palinka budapeşte macaristan
Palinka
Eğer ikram ederler de içmezseniz pek hoş olmuyor. Adı mı? "Palinka". Bir çok çeşit meyve özü ile aromalandırılabilen yüksek alköllü bir içki. Shot olarak içiliyor, fondip yapmalısınız, sonrasını bilemem bünyenize göre mi değil mi:)

Eğer içmek isterseniz ev yapımı olanlarından bulmaya çalışın. Evlerinde üreten bir çok insan var ve tamamiyle organik olabiliyor, tabi daha güçlü.

Ard arda içmeyin derim ne dağ gibi adamlar gözümün önünde sağa sola kaymaya, devrilmeye başladı bu meret yüzünden. Ya da ben de çok içtim ondan öyle gözüktü :)


Yiyecek

langos budapeşte macaristan
Bu noktada benim aklıma ilk olarak "Langos" geliyor. Bu langos aslında bizim bildiğiniz "pişi" ama şekli daha farklı ve daha büyük. Üzerine çeşitli soslar sürüp yiyorlar, en büyük farkı bu. Sokaklarda bulabilirsiniz. Hızlı atıştırma için ideal.

Benim aklıma ilk gelen langostu ama genellikle akla ilk gelen isim Macarların ünlü "Goulash" - Gulaş Çorbası oluyor. Bu çorba dana eti ve bir takım sebzeleri içeriyor. 

gulaş budapeşte macaristan
Ben dana etini sevmeme ve 1-2 defa denememe rağmen bir türlü sevememiştim bu çorbayı. Fakat bir Noel zamanı, Noel Marketinde (Christmas Market) ekmeğin içerisinde servis edilenine denk gelene kadar...

O soğukta, güzel marketin içinde, sevdiceğimle bunu içerken aldığım keyfi hiç unutamam. Bu çorbaya özel yapılan ekmekte ayrı bir tat veriyor.





Macar Erkekleri & Macar Kızları

Macar erkekleri genellikle boylu poslu, esmer ve kumrallar. Ama kızlar tarafından genellikle pek yakışıklı bulunmuyorlar. Erkek isimleri arasında bizim Ali - Mehmet isimleri kadar sık kullanılan "Zoltan" adında bir isim var ki Osmanlıdan kalmış. Sultan demek ve erkek ismi olarak kullanılıyor. Bunun yanında Emre - "Imre" ve Attila da oldukça yaygın isimlerden.


barbara palvin budapeşte macaristan
Barbara Palvin - www.lorealparis.ca
Kızlarına gelince, Avrupa'nın en güzel ve cana yakın kızları arasına ismini yazdırıyor bence Macar kızları . Cana yakın dedim diye yine üzerinize atlayacaklar sanıp hemen uçak bileti almaya kalkışmayın sakın :) Sadece bir şekilde tanışmayı başarabilirseniz ve kibarca yaklaşırsanız genellikle sizi terslemezler, konuşmak istemiyorlarsa da utana sıkıla belli eder ya da teşekkür eder yollarına devam ederler. Resimde görmüş olduğunuz Barbara Palvin, Budapeşte doğumludur.

*Yukarıda, Macar erkekleri, genellikle diğer ülkelerin erkeklerine göre pek yakışıklı bulunmuyor dedim ama hemen sonrasında ise Macar kızlarının oldukça güzel olduğundan bahsettim. Haliyle sokaklarda bu kesin mankendir diyebileceğiniz birisinin erkek arkadaşı Çinçin'den bir kardeşimiz ya da Bağcılar'dan "50 kuruş ver tırrek" diyen bir serserimize benzeyebiliyor. Farkı Google görsellere Hungarian boys ve Hungarian girls yazıp aratarak (sizler için yazdım, tıklayabilirsiniz) gözlerinizle görebilirsiniz, taktir sizin. :)


Güvenlik

Bir EVS projesi için Budapeşte'nin biraz dışında, en kötü mahallelerinden birinde, evsiz aileler ve yalnızca geceyi geçirmek için gelen evsiz tek tabancalar ile bir toplum evinde yaşadım. Buna rağmen 1 gün olsun güvenlik açısından hiç bir sıkıntı yaşamadım. Gece saatlerinde bile kız arkadaşlarım rahatlıkla tek başlarına şehre gidip geliyor, karanlık sokaklarda yürüyebiliyorlardı. Diyeceğim o ki, durup dururken kimse size ne bir şey söyler, ne de sataşır.


rendörseg polis budapeşte macaristan
Tek tavsiyem ve dikkat etmeniz gereken husus; Budapeşte'de dahil olmak üzere, tüm Avrupa şehirlerinde geçerli olan yankesicilik. Çantanıza, cüzdanınıza sahip çıktıktan sonra hiç bir problem yaşamazsınız.

Bir de "Rendörseg" olarak göreceğiniz üniformalı kimseler Polis. İlk bakışta 112 acil felan sanabiliyorsunuz ama bildiğiniz polis bunlar, aklınızda bulunsun.


Kapanış

Dolu dolu bir sene geçirdiğim bu güzel ülkede yaşadıklarımı asla unutamayacağım. Belki anılar, belki de bana kattıkları nedeniyle kalbimde her zaman yeri olan Macaristan ve güzel Budapeşte'ye gitmenizi şiddetle öneririm. Herhangi bir sorunuz veya bilgi talebiniz için yorum kısmını kullanabilirsiniz. Sziastok!

ABONE OLUN

INSTAGRAM

Yazarın Mesajı


2015 ve 2016 yılı boyunca 4 ayrı ülkede yaşama fırsatı buldum. 2017 yılı sonunda ise; taşınmaktan bıkmış bir şekilde, biraz olsun durulmaya karar vermiş iken (arada gerçekleşen şehir değişikliklerini ve turistik gezileri saymıyorum) önümüze çıkan fırsatı elimizin tersiyle itemeyip, beşinci ülkeye de taşındık. 2018 yılı, hayatın başka sürprizleri ile doluydu. 2019 ve 2020'den beklentilerimiz çok daha büyüktü...


Türkiye -> Macaristan 2015-16 -> Avusturya 2016 -> İsveç 2016-17 -> İngiltere 2017-21